Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Türkiye'nin İklim Özellikleri
1. Giriş
Ülkemiz iklim özellikleri ile diğer bir değişle klimatik şartlar bakımından ele alındığında,
yer kürede orta iklim kuşağı içinde geçit alanı üzerinde bulunur ve genel olarak
Akdeniz Makroklimasının esTi alanı içerisindedir. Ancak denizlere olan mesafe,
yükselti, reliyef özellikleri ve bakı gibi coğrafi faktörler yanında hava kütleleri diğer
bir değişle plenetar amillerin etkisi nedeniyle coğrafi bölgelerimizde farklı iklim
tipleri ile karşılaşılır. Buna bağlı olarak sıcaklık değerleri ile yağış miktarları da farklı
bölgelerde değişik değerlerde karşımıza çıkar. Türkiye'de yüksek sıcaklık değerlerine
Akdeniz Bölgesinde Güneydoğu Anadolu Bölgemizde rastlanırken düşük
değerler ise İç ve Doğu Anadolu bölgemizdedir. Diyarbakır, Antalya, Siirt ve Çukurova'da
Temmuz ayında en yüksek (38°C-40°C) değerlere ulaşılır. Ocak, Şubat ayları
ise ülkemizde en soğuk aylardır. Doğu Anadolu Bölgemizde Erzurum, Kars, Karaköse
çevrelerinde en düşük değerlere (39°C40°C) rastlanır. Yağış bakımından
Türkiye kenar bölgeleri ile iç bölgeler arasında farklılıklar gösteren bir ülkedir. Bunda
başlıca neden karasallık durumu ile yükselti faktörüdür. Buna göre ülkemizde
yıllık olarak 250 mm. altında yağış alan yerlere karşılık 2000 mm. üzerinde yağış
alan alanlarda vardır. İç Anadolu'da Tuz Gölü çevresi 250 mm. altında yağış alırken
Doğu Karadeniz Bölümünde Rize çevresinde 2500-3000 mm. yıllık yağış görülür.
Diğer taraftan ülkemiz bölgelerindeki klimatik şartların oluşmasında coğrafi faktörler
kadar etkili olan hava kütlelerine de değinmemiz yerinde olur. Konuya bu açıdan
baktığımızda ise ülkemizin soğuk ve sıcak karakterli hava kütlelerin hareket
alanı içinde olduğunu görürüz. Buna göre ülkemizi etkileyen hava kütleleri Kontinantal
Polar, Maritim Polar, Maritim Tropikal, Kontinantal Tropikal olmak üzere
dört tanedir. Bunlardan ilk üç tanesi (Kontinantal Polar, Maritim Polar, Maritim
Tropikal) genelde kışın etkili olurken diğeri ise (Kontinantal Tropikal) yaz döneminde
ülkemizde etkili olur. Merkezi kuzeyde Sibirya üzerinde olan Kontinantal
Polar hava kütlesi kışın güneye doğru hareket ettiğinde ülkemizi etkisi altına alır ve
beraberinde kuru soğukları getirir. Isı değerleri -20°C, -30°C düşer. Maritim Polar
hava kütlesi ise kış mevsiminde ülkemizin kuzey, kuzeybatı bölümlerini etkisi altı-
na alır. Merkez olarak Atlas Okyanusu Kuzeyi, Kuzeydenizi, İskandinav yarımadası,
Baltık denizi çevresinde yer alan bu hava kütlesi soğuk fakat nemlidir. Bu nedenle
ülkemize zaman zaman kar şeklinde fakat çoğu kere yağmur halinde yağış getirir.
Diğer taraftan doğuş yeri Atlas Okyanusunun doğu kesimi, Azor adaları çevresi
olan Maritim Tropikal hava kütlesi de yaz ve kış olmak üzere genelde her iki dönemde
de ülkemizin batı ve kuzeybatı kesimlerinde etkili olur. Bu hava kütleside beraberinde
yağış ve serinlik getirir. Yaz döneminde görülen ve etkili olan Kontinantal
Tropikal hava kütlesinin doğuş yeri Büyük sahra, Arap platosudur. Sıcak, kuru olan
bu hava kütlesi etkili olduğu dönemlerde beraberinde ülkemizin güneydoğu kesimlerine
sıcak ve kuru havayı getirir.
Türkiye'de bir taraftan yukarıda belirtilen faktörlerin etkisi altında diğer taraftan da
hava kütlelerine bağlı olarak genelde dört büyük iklim tipi dikkati çeker. Bunlar; Karadeniz
iklim tipi, Akdeniz iklim tipi, Karasal iklim tipi ve Step iklim tipidir.
Ülkemizin kuzeyinde yer alan Karadeniz kıyılarında görülen bu iklim, her mevsim
yağışlı, denizel termik özellikler gösteren ılıman karakterli bir iklim tipidir. Bu iklimde
yağışlar barometre minimumları ile orografik şartlara bağlı olarak karşımıza
çıkar. Bu iklim tipinde yıl boyunca az görülen don olaylarına karşılık sis olayı ise yer
yer yoğun olmak üzere etkili olur. Ancak bu tip bütün kuzey kıyılarımız boyunca
aynı özelliği göstermez. Doğu, orta, batı ve iç kesimlerde sıcaklık ve yağış şartlarına
bağlı olarak farklı karakterlerde karşımıza çıkar. Doğu Karadenizdeki yağışları fazla
"2500 mm." yüksekliğe çıkıldıkça daha fazla (3000 mm.) kışları ılık yazları sıcak
geçek özelliklere karşılık Batı Karadeniz de yağışları daha az "1000-1200 mm." sıcaklık
değerleri değerleri yaz ve kış olarak doğudan daha düşük olan bir iklim tipi ile
karşılaşılır. Orta Karadenizde ise yağışlar doğu ve batıdan daha az (750-800 mm.) ve
düzensiz sıcaklık değerleri daha düşük bir iklim tipi dikkati çeker. Kıyı ardında diğer
bir değişle iç kesimlere bakan yamaçlarda ve vadi boylarında iç bölgelere geçiş
özelliği gösteren bir iklim tipi ile karşılaşılır. Kıyı dağlarının gerisinde vadi oluklarında
ve depresyonlarda Kastamonu, Bolu, Tokat, Amasya, Şebinkarahisar, Gümüşhane
çevrelerinde yağış değerleri az yağış maksimumu kış ile İlkbahara kaymış
sıcaklık değerleri düşük bir iklim tipi hakimdir.
Yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı özelliğe sahip olan bu iklim gerçek olarak
Akdeniz ve Ege Bölgelerimizde görülür. Bu iklimin görüldüğü yerlerde şiddetli yaz
kuraklıkları ve yüksek sıcaklık değerleri hakimdir. Yaz günlerinde sıcaklık değerleri
çoğu kere 40°C üstüne çıkar. Ortalama sıcaklıklardaki değerler yanında en sıcak
ve en soğuk ayın geneldeki değerleri batı kesimde Ege Bölgesinde daha düşüktür.
Bunun başlıca nedeni ise kıyının kuzeyden gelen soğuk baskınlarına açık olmasıdır.
Yıllık yağış tutarları ise 600-700 mm. arasındadır. Ancak Akdeniz'in batı kesiminde
ve Ege Bölgesinde değerler biraz yüksektir (Marmaris 800 mm., Fethiye, Muğla 1200
mm.). Yağışlar genelde kış ile kışa yakın aylarda yağmur şeklindedir. Bu iklimin etki
alanı Akdeniz Bölgesinde dağların kıyıya çok yakın ve paralel uzanması nedeniyle
dar Ege Bölgesinde ise dağların kıyıya dik gelmesi etkinin iç kısımlara doğru genişlemesini
sağlar.
Ülkemizin kuzeybatı köşesindeki Marmara Bölgesinde ise Akdeniz iklimi ile Karadeniz
iklimi arasında geçiş tipi şeklindeki iklim görülür. Bu iklimde yazlar biraz serinlerken
kışlar daha fazla soğumuştur. Bu bölgemizde de gene en yağışlı mevsim
kıştır. Fakat yaz kuraklığı azalmıştır. Bazı yıllarda Edirne ve İstanbul'da yaz yağışlarının
payının %15-%18'e kadar çıktığı görülür. Ayrıca Akdeniz ve Ege bölgelerimizde
çok ender olarak görülen don olaylarına bu bölgemizde daha sık rastlanır.
Bu iklim tipine iç bölgelerimizde rastlarız. Özellikle kuzey ve güneyde yer alan Karadeniz
ve Toros dağlarının dik bir duvar gibi uzanması denizel etkilerin içlere sokulamamasına
neden olur. Buna bağlı olarak bu sahalardaki iklim yazları az sıcak
kışları soğuk yıllık yağış tutarları az yağışların daha çok ilkbahar ile kışın olduğu ve
kış yağışlarının kar şeklinde görüldüğü karasal iklim tipine yakın bir şekilde karşımıza
çıkar. Step iklimi İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde birbirinden
farklı özellikler gösterir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yazlar çok daha sıcak
kışlar daha az soğuk olarak karşımıza çıkar. Bu bölgemizde yaz kuraklığı çok daha
şiddetlidir. Ortalama yaz sıcaklıkları ise 30°c üstündedir. Bölge ayrıca ülkemizde
kaydedilen en yüksek (46,5°C) sıcaklık değerine sahip olmak bakımından dikkati
çeker. Yağışlar daha ziyade kışındır. Yağış tutarları orta kesimlerde ve güneyde 300
mm. kadar iken kenarlarda yüksek alanlarda 500-600 mm.'yi bulur.
Bu tip iklim özellikle denizel etkilerden uzakta yükseltinin fazla olduğu Doğu Anadolu
Bölgemizde dikkati çeker. Bu iklimin görüldüğü Doğu Anadolu Bölgemizde
ülkemizdeki en düşük sıcaklık değerleri ile karşılaşılır, değerler -40°C, -46°C'ya kadar
düşer. Karasal iklim Doğu Anadolu Bölgemizde kendini iki şekilde belli eder:
• Yüksek platolarda en çok yağışın yaz mevsiminde görüldüğü her mevsim
yağışlı tip,
• Alçak depresyonlarda vadi içlerinde yağışların kış aylarında görüldüğü yarı
kurak tip
Bu iklim tipinde yıllık yağış tutarları 350 mm. ile 1200 mm. arasında değişir. Üst seviyelerde
yüksek değerler dikkati çekerken alçak depresyon alanlarında ve vadi içlerinde
düşük değerler görülür.
Diğer taraftan ülkemiz coğrafi bölgeleri farklı şekilde ortaya çıkan yağış rejimleri ile
de değişiklikler gösterir. Bu bakımdan Türkiye'deki başlıca yağış rejimlerini Karadeniz
yağış rejimi, Akdeniz yağış rejimi, Karasal yağış rejimi olmak üzere üç ana
grupta toplayabiliriz.
Özellikle ülkemizin kuzeyinde Karadeniz kıyıları boyunca dikkati çeken Karadeniz
yağış rejiminde yağış bütün mevsimlere düzenli bir şekilde dağılmıştır. Kurak
mevsim yoktur. Yıl içinde fazla yağış sonbahar sonu ile kışın görülür.
Ülkemizin yarısından fazlasını etkisi altına alan Akdeniz yağış rejimi ise şiddetli bir
yaz kuraklığı ile dikkati çeker. Bu rejimin etkisi altında olan sahalarda bazı yıllar yaz
aylarında hemen hiç yağış görülmez, yıl içinde en fazla yağış kış mevsimindedir.
Özellikle Akdeniz ve Ege Bölgelerimiz tamamen bu rejimin etkisinde kalır.
Karasal rejim tipinde yağışlar en çok ilkbahar yaz aylarındadır. Bu tipte en az yağışlı
mevsim ise kıştır. Ülkemizde Karasal rejimin etkisi altında bulunan alanlar genelde
Doğu Anadolu Bölgesi ile Doğu Anadolu'nun Kuzeydoğu kesimidir.
Bu üç büyük tip dışında ayrıca Karadeniz, Akdeniz arasındaki geçişi sağlayan Marmara
Tipi ile Akdeniz ile karasal tip arasında geçiş tipini oluşturan İç Anadolu geçiş
tipleride ülkemizdeki diğer yağış rejim tiplerini oluştururlar. Bu tiplerden İç Anadolu
geçiş tipinde yağış en çok kış en az yaz olurken Marmara tipinde ise yağış en
çok ilkbahar en az ise yazdır.
Ülkemiz iklim bakımından orta kuşakta ılıman özellikler gösteren klimatik bir yapıya sahiptir.
Genelde Akdeniz makro klimasının etki alanı içinde olan ülkemiz kış ve yaz aylarında
farklı hava kütlelerinin etkisinde kalır. Coğrafi faktörler yanında planater etkenlere (hava
kütleleri ve basınç sistemleri) bağlı olarak ülkemiz coğrafi bölgelerinde farklı iklim tipleri ile
karşılaşılır. Bu bakımdan ülkemizdeki başlıca iklim tipleri Karadeniz iklim tipi, Akdeniz iklim
tipi, Karasal iklim tipi, Step iklim tipi olmak üzere dört tanedir. Ancak bu dört tip denizlere
olan uzaklık, yükselti ve bakıya bağlı olarak farklı bölgelerde değişiklikler gösterecek şekil
yanında geçiş tipleri şeklinde de karşımıza çıkabilir. Türkiye genelinde Doğu Karadeniz bölümü
hariç yarı kurak özellikler gösteren bir iklim ile karşılaşılır. En fazla yağışa Karadeniz
Bölgesinin doğu bölümünde (3000 mm. üzerinde) en az yağışa ise İç Anadolu Bölgemizde
(250 mm.) rastlanır. Türkiye'de sıcaklık değerleri kıyılardan iç kesimlere, batıdan doğuya
doğru bir azalma gösterir. Yıllık ortalama sıcaklıklar ise 20°C, -4°C arasında değişir. Bu bakımdan
en yüksek sıcaklıklara Güneydoğu Anadolu (45°C) Urfa ve Akdeniz Bölgesinde Antalya'da
(44°C) rastlanır. En düşük sıcaklıklar ise -45°C Horosan, -40°C Erzurum'da görülür.
1. Aşağıdaki hava kütlelerinden hangisi ülkemizi etkisi altında bulundurmaz?
A. Kontinantal Tropikal
B. Maritim Tropikal
C. Kontinantal Polar
D. Maritim Polar
E. Musonal
2. En yüksek sıcaklık değerleri aşağıdaki bölgelerimizden hangisinde görülür?
A. Karadeniz Bölgesinde
B. İç Anadolu Bölgesinde
C. Doğu Anadolu Bölgesinde
D. Marmara Bölgesinde
E. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde
3. Aşağıdaki coğrafi bölgelerimizden hangisinde kurak devre görülmez?
A. Marmara Bölgesinde
B. Ege Bölgesinde
C. Akdeniz Bölgesinde
D. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde
E. Karadeniz Bölgesinde
4. Aşağıdaki illerimizden hangisinde yağış değeri en yüksektir?
A. İstanbul
B. Erzurum
C. Konya
D. Muğla
E. İzmir
5. Aşağıdaki coğrafi bölgelerimizden hangisinde yağış rejimi düzenlidir?
A. Akdeniz Bölgesi
B. Marmara Bölgesi
C. Doğu Anadolu Bölgesi
D. Güneydoğu Anadolu Bölgesi
E. Karadeniz Bölgesi
Adel, A.Kurter - A. Dönmez, Y., Klimatoloji Tatbikatı, İstanbul Üniversitesi Yayınları,
1969.
Atalay, İ., Türkiye Coğrafyası, Ege Üniversitesi Yayınları, 1994.
Erinç, S., Klimatoloji ve Metotları, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1969.
Erol, O., Genel Klimatoloji, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1968.
Tarih: 2016-03-02 01:56:22 Kategori: Sözlük
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Türkiye'nin İklim Özellikleri Nedir
1. Giriş
Ülkemiz iklim özellikleri ile diğer bir değişle klimatik şartlar bakımından ele alındığında,
yer kürede orta iklim kuşağı içinde geçit alanı üzerinde bulunur ve genel olarak
Akdeniz Makroklimasının esTi alanı içerisindedir. Ancak denizlere olan mesafe,
yükselti, reliyef özellikleri ve bakı gibi coğrafi faktörler yanında hava kütleleri diğer
bir değişle plenetar amillerin etkisi nedeniyle coğrafi bölgelerimizde farklı iklim
tipleri ile karşılaşılır. Buna bağlı olarak sıcaklık değerleri ile yağış miktarları da farklı
bölgelerde değişik değerlerde karşımıza çıkar. Türkiye'de yüksek sıcaklık değerlerine
Akdeniz Bölgesinde Güneydoğu Anadolu Bölgemizde rastlanırken düşük
değerler ise İç ve Doğu Anadolu bölgemizdedir. Diyarbakır, Antalya, Siirt ve Çukurova'da
Temmuz ayında en yüksek (38°C-40°C) değerlere ulaşılır. Ocak, Şubat ayları
ise ülkemizde en soğuk aylardır. Doğu Anadolu Bölgemizde Erzurum, Kars, Karaköse
çevrelerinde en düşük değerlere (39°C40°C) rastlanır. Yağış bakımından
Türkiye kenar bölgeleri ile iç bölgeler arasında farklılıklar gösteren bir ülkedir. Bunda
başlıca neden karasallık durumu ile yükselti faktörüdür. Buna göre ülkemizde
yıllık olarak 250 mm. altında yağış alan yerlere karşılık 2000 mm. üzerinde yağış
alan alanlarda vardır. İç Anadolu'da Tuz Gölü çevresi 250 mm. altında yağış alırken
Doğu Karadeniz Bölümünde Rize çevresinde 2500-3000 mm. yıllık yağış görülür.
Diğer taraftan ülkemiz bölgelerindeki klimatik şartların oluşmasında coğrafi faktörler
kadar etkili olan hava kütlelerine de değinmemiz yerinde olur. Konuya bu açıdan
baktığımızda ise ülkemizin soğuk ve sıcak karakterli hava kütlelerin hareket
alanı içinde olduğunu görürüz. Buna göre ülkemizi etkileyen hava kütleleri Kontinantal
Polar, Maritim Polar, Maritim Tropikal, Kontinantal Tropikal olmak üzere
dört tanedir. Bunlardan ilk üç tanesi (Kontinantal Polar, Maritim Polar, Maritim
Tropikal) genelde kışın etkili olurken diğeri ise (Kontinantal Tropikal) yaz döneminde
ülkemizde etkili olur. Merkezi kuzeyde Sibirya üzerinde olan Kontinantal
Polar hava kütlesi kışın güneye doğru hareket ettiğinde ülkemizi etkisi altına alır ve
beraberinde kuru soğukları getirir. Isı değerleri -20°C, -30°C düşer. Maritim Polar
hava kütlesi ise kış mevsiminde ülkemizin kuzey, kuzeybatı bölümlerini etkisi altı-
na alır. Merkez olarak Atlas Okyanusu Kuzeyi, Kuzeydenizi, İskandinav yarımadası,
Baltık denizi çevresinde yer alan bu hava kütlesi soğuk fakat nemlidir. Bu nedenle
ülkemize zaman zaman kar şeklinde fakat çoğu kere yağmur halinde yağış getirir.
Diğer taraftan doğuş yeri Atlas Okyanusunun doğu kesimi, Azor adaları çevresi
olan Maritim Tropikal hava kütlesi de yaz ve kış olmak üzere genelde her iki dönemde
de ülkemizin batı ve kuzeybatı kesimlerinde etkili olur. Bu hava kütleside beraberinde
yağış ve serinlik getirir. Yaz döneminde görülen ve etkili olan Kontinantal
Tropikal hava kütlesinin doğuş yeri Büyük sahra, Arap platosudur. Sıcak, kuru olan
bu hava kütlesi etkili olduğu dönemlerde beraberinde ülkemizin güneydoğu kesimlerine
sıcak ve kuru havayı getirir.
2. Türkiye'deki İklim Tipleri
Türkiye'de bir taraftan yukarıda belirtilen faktörlerin etkisi altında diğer taraftan da
hava kütlelerine bağlı olarak genelde dört büyük iklim tipi dikkati çeker. Bunlar; Karadeniz
iklim tipi, Akdeniz iklim tipi, Karasal iklim tipi ve Step iklim tipidir.
2.1. Karadeniz İklim Tipi
Ülkemizin kuzeyinde yer alan Karadeniz kıyılarında görülen bu iklim, her mevsim
yağışlı, denizel termik özellikler gösteren ılıman karakterli bir iklim tipidir. Bu iklimde
yağışlar barometre minimumları ile orografik şartlara bağlı olarak karşımıza
çıkar. Bu iklim tipinde yıl boyunca az görülen don olaylarına karşılık sis olayı ise yer
yer yoğun olmak üzere etkili olur. Ancak bu tip bütün kuzey kıyılarımız boyunca
aynı özelliği göstermez. Doğu, orta, batı ve iç kesimlerde sıcaklık ve yağış şartlarına
bağlı olarak farklı karakterlerde karşımıza çıkar. Doğu Karadenizdeki yağışları fazla
"2500 mm." yüksekliğe çıkıldıkça daha fazla (3000 mm.) kışları ılık yazları sıcak
geçek özelliklere karşılık Batı Karadeniz de yağışları daha az "1000-1200 mm." sıcaklık
değerleri değerleri yaz ve kış olarak doğudan daha düşük olan bir iklim tipi ile
karşılaşılır. Orta Karadenizde ise yağışlar doğu ve batıdan daha az (750-800 mm.) ve
düzensiz sıcaklık değerleri daha düşük bir iklim tipi dikkati çeker. Kıyı ardında diğer
bir değişle iç kesimlere bakan yamaçlarda ve vadi boylarında iç bölgelere geçiş
özelliği gösteren bir iklim tipi ile karşılaşılır. Kıyı dağlarının gerisinde vadi oluklarında
ve depresyonlarda Kastamonu, Bolu, Tokat, Amasya, Şebinkarahisar, Gümüşhane
çevrelerinde yağış değerleri az yağış maksimumu kış ile İlkbahara kaymış
sıcaklık değerleri düşük bir iklim tipi hakimdir.
2.2. Akdeniz İklimi
Yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı özelliğe sahip olan bu iklim gerçek olarak
Akdeniz ve Ege Bölgelerimizde görülür. Bu iklimin görüldüğü yerlerde şiddetli yaz
kuraklıkları ve yüksek sıcaklık değerleri hakimdir. Yaz günlerinde sıcaklık değerleri
çoğu kere 40°C üstüne çıkar. Ortalama sıcaklıklardaki değerler yanında en sıcak
ve en soğuk ayın geneldeki değerleri batı kesimde Ege Bölgesinde daha düşüktür.
Bunun başlıca nedeni ise kıyının kuzeyden gelen soğuk baskınlarına açık olmasıdır.
Yıllık yağış tutarları ise 600-700 mm. arasındadır. Ancak Akdeniz'in batı kesiminde
ve Ege Bölgesinde değerler biraz yüksektir (Marmaris 800 mm., Fethiye, Muğla 1200
mm.). Yağışlar genelde kış ile kışa yakın aylarda yağmur şeklindedir. Bu iklimin etki
alanı Akdeniz Bölgesinde dağların kıyıya çok yakın ve paralel uzanması nedeniyle
dar Ege Bölgesinde ise dağların kıyıya dik gelmesi etkinin iç kısımlara doğru genişlemesini
sağlar.
Ülkemizin kuzeybatı köşesindeki Marmara Bölgesinde ise Akdeniz iklimi ile Karadeniz
iklimi arasında geçiş tipi şeklindeki iklim görülür. Bu iklimde yazlar biraz serinlerken
kışlar daha fazla soğumuştur. Bu bölgemizde de gene en yağışlı mevsim
kıştır. Fakat yaz kuraklığı azalmıştır. Bazı yıllarda Edirne ve İstanbul'da yaz yağışlarının
payının %15-%18'e kadar çıktığı görülür. Ayrıca Akdeniz ve Ege bölgelerimizde
çok ender olarak görülen don olaylarına bu bölgemizde daha sık rastlanır.
2.3. Step İklimleri
Bu iklim tipine iç bölgelerimizde rastlarız. Özellikle kuzey ve güneyde yer alan Karadeniz
ve Toros dağlarının dik bir duvar gibi uzanması denizel etkilerin içlere sokulamamasına
neden olur. Buna bağlı olarak bu sahalardaki iklim yazları az sıcak
kışları soğuk yıllık yağış tutarları az yağışların daha çok ilkbahar ile kışın olduğu ve
kış yağışlarının kar şeklinde görüldüğü karasal iklim tipine yakın bir şekilde karşımıza
çıkar. Step iklimi İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde birbirinden
farklı özellikler gösterir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yazlar çok daha sıcak
kışlar daha az soğuk olarak karşımıza çıkar. Bu bölgemizde yaz kuraklığı çok daha
şiddetlidir. Ortalama yaz sıcaklıkları ise 30°c üstündedir. Bölge ayrıca ülkemizde
kaydedilen en yüksek (46,5°C) sıcaklık değerine sahip olmak bakımından dikkati
çeker. Yağışlar daha ziyade kışındır. Yağış tutarları orta kesimlerde ve güneyde 300
mm. kadar iken kenarlarda yüksek alanlarda 500-600 mm.'yi bulur.
2.4. Karasal İklim
Bu tip iklim özellikle denizel etkilerden uzakta yükseltinin fazla olduğu Doğu Anadolu
Bölgemizde dikkati çeker. Bu iklimin görüldüğü Doğu Anadolu Bölgemizde
ülkemizdeki en düşük sıcaklık değerleri ile karşılaşılır, değerler -40°C, -46°C'ya kadar
düşer. Karasal iklim Doğu Anadolu Bölgemizde kendini iki şekilde belli eder:
• Yüksek platolarda en çok yağışın yaz mevsiminde görüldüğü her mevsim
yağışlı tip,
• Alçak depresyonlarda vadi içlerinde yağışların kış aylarında görüldüğü yarı
kurak tip
Bu iklim tipinde yıllık yağış tutarları 350 mm. ile 1200 mm. arasında değişir. Üst seviyelerde
yüksek değerler dikkati çekerken alçak depresyon alanlarında ve vadi içlerinde
düşük değerler görülür.
Diğer taraftan ülkemiz coğrafi bölgeleri farklı şekilde ortaya çıkan yağış rejimleri ile
de değişiklikler gösterir. Bu bakımdan Türkiye'deki başlıca yağış rejimlerini Karadeniz
yağış rejimi, Akdeniz yağış rejimi, Karasal yağış rejimi olmak üzere üç ana
grupta toplayabiliriz.
Özellikle ülkemizin kuzeyinde Karadeniz kıyıları boyunca dikkati çeken Karadeniz
yağış rejiminde yağış bütün mevsimlere düzenli bir şekilde dağılmıştır. Kurak
mevsim yoktur. Yıl içinde fazla yağış sonbahar sonu ile kışın görülür.
Ülkemizin yarısından fazlasını etkisi altına alan Akdeniz yağış rejimi ise şiddetli bir
yaz kuraklığı ile dikkati çeker. Bu rejimin etkisi altında olan sahalarda bazı yıllar yaz
aylarında hemen hiç yağış görülmez, yıl içinde en fazla yağış kış mevsimindedir.
Özellikle Akdeniz ve Ege Bölgelerimiz tamamen bu rejimin etkisinde kalır.
Karasal rejim tipinde yağışlar en çok ilkbahar yaz aylarındadır. Bu tipte en az yağışlı
mevsim ise kıştır. Ülkemizde Karasal rejimin etkisi altında bulunan alanlar genelde
Doğu Anadolu Bölgesi ile Doğu Anadolu'nun Kuzeydoğu kesimidir.
Bu üç büyük tip dışında ayrıca Karadeniz, Akdeniz arasındaki geçişi sağlayan Marmara
Tipi ile Akdeniz ile karasal tip arasında geçiş tipini oluşturan İç Anadolu geçiş
tipleride ülkemizdeki diğer yağış rejim tiplerini oluştururlar. Bu tiplerden İç Anadolu
geçiş tipinde yağış en çok kış en az yaz olurken Marmara tipinde ise yağış en
çok ilkbahar en az ise yazdır.
Özet
Ülkemiz iklim bakımından orta kuşakta ılıman özellikler gösteren klimatik bir yapıya sahiptir.
Genelde Akdeniz makro klimasının etki alanı içinde olan ülkemiz kış ve yaz aylarında
farklı hava kütlelerinin etkisinde kalır. Coğrafi faktörler yanında planater etkenlere (hava
kütleleri ve basınç sistemleri) bağlı olarak ülkemiz coğrafi bölgelerinde farklı iklim tipleri ile
karşılaşılır. Bu bakımdan ülkemizdeki başlıca iklim tipleri Karadeniz iklim tipi, Akdeniz iklim
tipi, Karasal iklim tipi, Step iklim tipi olmak üzere dört tanedir. Ancak bu dört tip denizlere
olan uzaklık, yükselti ve bakıya bağlı olarak farklı bölgelerde değişiklikler gösterecek şekil
yanında geçiş tipleri şeklinde de karşımıza çıkabilir. Türkiye genelinde Doğu Karadeniz bölümü
hariç yarı kurak özellikler gösteren bir iklim ile karşılaşılır. En fazla yağışa Karadeniz
Bölgesinin doğu bölümünde (3000 mm. üzerinde) en az yağışa ise İç Anadolu Bölgemizde
(250 mm.) rastlanır. Türkiye'de sıcaklık değerleri kıyılardan iç kesimlere, batıdan doğuya
doğru bir azalma gösterir. Yıllık ortalama sıcaklıklar ise 20°C, -4°C arasında değişir. Bu bakımdan
en yüksek sıcaklıklara Güneydoğu Anadolu (45°C) Urfa ve Akdeniz Bölgesinde Antalya'da
(44°C) rastlanır. En düşük sıcaklıklar ise -45°C Horosan, -40°C Erzurum'da görülür.
Değerlendirme Soruları
1. Aşağıdaki hava kütlelerinden hangisi ülkemizi etkisi altında bulundurmaz?
A. Kontinantal Tropikal
B. Maritim Tropikal
C. Kontinantal Polar
D. Maritim Polar
E. Musonal
2. En yüksek sıcaklık değerleri aşağıdaki bölgelerimizden hangisinde görülür?
A. Karadeniz Bölgesinde
B. İç Anadolu Bölgesinde
C. Doğu Anadolu Bölgesinde
D. Marmara Bölgesinde
E. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde
3. Aşağıdaki coğrafi bölgelerimizden hangisinde kurak devre görülmez?
A. Marmara Bölgesinde
B. Ege Bölgesinde
C. Akdeniz Bölgesinde
D. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde
E. Karadeniz Bölgesinde
4. Aşağıdaki illerimizden hangisinde yağış değeri en yüksektir?
A. İstanbul
B. Erzurum
C. Konya
D. Muğla
E. İzmir
5. Aşağıdaki coğrafi bölgelerimizden hangisinde yağış rejimi düzenlidir?
A. Akdeniz Bölgesi
B. Marmara Bölgesi
C. Doğu Anadolu Bölgesi
D. Güneydoğu Anadolu Bölgesi
E. Karadeniz Bölgesi
Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar
Adel, A.Kurter - A. Dönmez, Y., Klimatoloji Tatbikatı, İstanbul Üniversitesi Yayınları,
1969.
Atalay, İ., Türkiye Coğrafyası, Ege Üniversitesi Yayınları, 1994.
Erinç, S., Klimatoloji ve Metotları, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1969.
Erol, O., Genel Klimatoloji, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1968.
Tarih: 2016-03-02 01:56:22 Kategori: Sözlük
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx